Jak rozpoznać dysonans poznawczy

Jak rozpoznać dysonans poznawczy?

Czy dysonans poznawczy to skomplikowany koncept?

Podsumuję go w jednym zdaniu:

Dysonans poznawczy to spontaniczna iluzja, która dzieje się u ludzi, kiedy ich obraz własnej osoby jest sprzeczny z faktami, które można zaobserwować.

Oto 7 sposobów jak poznać dysonans poznawczy:

1. Zmiana tematu
2. Argument ad hominem (ad personam)
3. Czytanie w myślach
4. Sałatka słowna
5. Używanie analogii zamiast argumentu
6. Naleganie, że to jest skomplikowane i nie może być podsumowane
7. Zaczynanie zdania od „Więc”

To jest tłumaczenie fragmentu podcastu Scotta Adamsa, autora Jak przegrać prawie wszystko i wyjść z tego zwycięsko. Świadomość istnienia dysonansu poznawczego, nie chroni Cię przed nim. Możesz zrobić eksperyment i po przeczytaniu tego wpisu sprawdzić, czy łatwiej dysonans poznawczy dostrzegasz też u siebie. Psychologia jest częścią portfolio umiejętności, opisanego w książce. Rafał Gogłoza, autor bloga

Jak rozpoznać dysonans poznawczy – zmiana tematu

Ze zmianą tematu mamy do czynienia, gdy rozmowa toczy się na jeden temat a potem rozmówca twierdzi, że ocenia Cię przez opinię jaką masz na inny temat. Czasami rozmówca musi zmienić temat. Wtedy wiesz, że nie ma nic do powiedzenia w temacie na który rozmawiacie.

Właśnie odkryłeś pierwszą wskazówkę na dysonans poznawczy.

Wiele razy ludzie mówią o czymś i nie mogą dotrzeć ze swoim przekazem do rozmówcy. Wtedy próbują innego ujęcia. Próbują dotrzeć z innej strony. Różnica jest taka, że tutaj pozostają w temacie. Tylko sprawdzają inną strategię. To jest jak najbardziej wskazane i to nie jest dysonans poznawczy.

Jak rozpoznać dysonans poznawczy – argument ad hominem

Kiedy zamiast zmierzenia się z argumentem atakowany jest człowiek. Zamiast argumentu słyszysz atak na człowieka.

Jeżeli usłyszałeś atak na własną osobę to znaczy, że wygrałeś argument. Druga strona nic nie ma.  Możesz powiedzieć: „Dobrze, zwycięstwo jest po mojej stronie. Wygrałem!”

Jak rozpoznać dysonans poznawczy – czytanie w myślach

Zdarzyło Ci się, że ludzie wyobrażali sobie, że wiedzą co Ty myślisz? Dobrą nazwą na to zachowanie jest: czytanie w myślach. Nazwa ta pokazuje w czym rzecz.

Zobaczysz to wiele razy w debatach w Internecie. Jedna ze strony czyta w myślach drugiej osoby i przywołuje wymyślone argumenty. Na przykład: „Myślisz, że naukowcy są wiarygodni”.

Czytanie w myślach, co jest prawdziwe w umyśle drugiej osoby to zawsze jest wskazówka, że to jest dysonans poznawczy.

Taka mała dygresja. Wiesz dlaczego nauka jest jedną z bardziej niewiarygodnych dziedzin?

Ponieważ jeżeli wszystko dobrze działa, wtedy mylisz się większość czasu. Tylko kilka elementów przejdzie przez recenzję innych naukowców, zostanie opublikowanych, będzie można to doświadczenie powtórzyć, zrobiona będzie próba kontrolna. Więc niepewność jest wielką częścią nauki dopóki nie dojdziesz do czegoś co jest trochę bliższe do prawdy.

Nauka jest w większości wypadków byciem niepoprawnym i wtedy raz na jakiś czas coś niesamowitego się zdarzy. Świetny proces dochodzenia do prawdy, ale w większości nieprawidłowy.

Potwierdzeniem naukowej teorii jest inżynieria, budowanie. Wszystko inne jest tylko zgadywaniem.

Jak rozpoznać dysonans poznawczy – sałatka słowna

Jest to bardzo podobne do zmiany tematu. Może wyglądać jakby miało to sens ale jakbyś nie łapał o co chodzi. To przywoływanie innych tematów, miksowanie ich ze sobą. Wykładanie ich w zdania i udawanie, że te zdania mają sens. Są poprawne gramatycznie ale nie niosą ze sobą żadnych właściwości.

Rozpoznasz sałatkę słowną, gdy ją zobaczysz.

Używanie analogii zamiast argumentu

Analogie są dozwolone jeżeli używasz ich do opisania nowego pomysłu. To dobre użycie analogi.

Kiedy używasz analogi zamiast podania powodu. Nie potrzebujesz analogii jeżeli masz powód.

Przykład:

• „Powiedz mi dlaczego nie powinienem tego robić?”
• „To jest ryzykowne, może się zepsuć i możesz zostać ranny.”

Teraz użyjmy do tego samego analogii, tak brzmiałaby odpowiedź kogoś, kto nie potrafi podać powodu, używa wtedy analogii:

• „Przypuśćmy, że jesteś na statku i kapitan powie Ci, żeby się nie wychylać za burtę”.

Tutaj ktoś próbuje powiedzieć coś, żebyś nie zauważył i zastąpić analogię. Powiedzieć, że nie zna powodu.

Podobanie powodu jest łatwe:

• „Nie rób tego, bo to jest niebezpieczne.”

Proste.

A analogia:

• „To jak statek kosmiczny, jeżeli projektujesz statek kosmiczny zapewniłbyś, że oringi..”

Nie, nie, nie. Jeżeli słyszysz analogię, znaczy to że ktoś nie zna przyczyny.

To jest zbyt trudne i nie może być podsumowane

Nawet jeżeli podsumowanie nie powie Ci wiele, wszystko może być podsumowane. Nie ma nic, co nie może być podsumowane. To jest łatwe do podsumowania.

Podsumowanie to najprostsza rzecz na świecie.

Nie możesz podsumować tylko tego, czego sam nie rozumiesz albo co nie pasuje do Twojego światopoglądu.

Zaczynanie zdania od więc

Ktoś zaczyna zdanie od „Więc”. To co zazwyczaj pojawia się po tym słowie, jest przekręceniem tego co powiedziałeś. Jakby ktoś starał się błędnie scharakteryzować Twoją opinię.

Zazwyczaj zdania zaczynające się od Więc, mają też w sobie absurdalny absolut. Na przykład:

„Więc mówisz, że wszyscy ludzie, którzy przeszli Covid, nie mieli przedłużającego się Covidu (long Covid)”

„Więc mówisz, że wszyscy, którzy się zaszczepili podjęli złą decyzję?”

„Więc, mówisz, że wszyscy którzy poszli na Harvard są liberalnymi idiotami?”

Jak widzisz na początku zdania „Więc” możesz w dalszej części dostrzec błędne scharakteryzowanie Twojej opinii.

Dlaczego rozmówca źle przedstawia Twoją opinię? Ponieważ cierpi na dysonans poznawczy. Przegrał argument i widzi to na jakimś poziomie, więc tworzy nonsens w swojej głowie.

Podsumowanie

To jest największy wkład w rozwój cywilizacji od odkrycia, że e = mc2.

Jeżeli rozumiesz to i włączysz ten filtr w swoje interakcje, Twój poziom stresu zniknie.

Dlaczego? Ponieważ, gdy zobaczysz, że Twój rozmówca pokazuje (exhibits) jeden z tych siedmiu przesłanek, wiesz, że wygrałeś argument a umysł rozmówcy jest w stanie halucynacji.

Twój cały świat zaczyna wyglądać inaczej, gdy zrozumiesz te przesłanki. Do tej pory denerwowałeś się, gdy ktoś nie rozumiał Twojego argumentu?

Teraz możesz powiedzieć: „Super, już wygrałem argument!”.